Interview met Albert Plugge, Associate Director en Full Professor ESG Transformation & Digital Innovation
Vanaf het eerste begin van Digital Ecosystems Institute was hij erbij: Prof. dr. Albert Plugge. De afgelopen jaren heeft hij het onderwijs curriculum helpen vormgeven, coördineerde hij de Collegereeks die het DEI tweemaal per jaar met Nyenrode organiseert, heeft hij heel veel mensen via inhouse trainingen en via zijn publicaties geholpen hun kennis over ecosystemisch werken te ontwikkelen. En was hij de rots in de turbulente begintijd die het DEI heeft doorgemaakt. En net nu het DEI in rustiger en bestendiger water terecht komt, neem hij afscheid. Tijd voor een interview.
Fotografie door Thijs Rooimans.
Albert Plugge heeft al die jaren drie verschillende rollen naast elkaar weten te voeren. Zo was hij als Associate Director bij KPMG werkzaam, draaide hij als visiting fellow bij Nyenrode mee in de operatie en hielp hij het ecosystemisch gedachtegoed bij DEI verder ontwikkelen. Op het eerste gezicht heel verschillend, maar daar denkt Plugge zelf anders over: “De rode draad door al die verschillende organisaties en werkzaamheden vormt het denken over digitale business ecosystemen. Dat is wat ze verbindt, en dat is de blik waarmee ik de wereld in kijk.” Als Plugge dat afpelt: “Bij DEI en Nyenrode werkte ik vanuit onderwijs en onderzoek. Daarin is belangrijk dat je de verdieping opzoekt voor het beantwoorden van vragen over de besturing van een ecosysteem, en hoe je tot een goede wendbare strategie komt, omdat je afhankelijk bent van meerdere partijen. Die vragen zijn heel interessant maar er is nog zo weinig onderzoek over.”
Mindshift
Dat er nog zo weinig onderzoek beschikbaar is over digitale business ecosystemen bemoeilijkt de kennisoverdracht naar mensen over het samenwerken in digitale business ecosystemen. Plugge: “Kennis en praktijk bij elkaar brengen, dat boeit me. De combinatie van onderwijs en onderzoek met de praktijk van KPMG biedt de mogelijkheid een bijdrage te leveren aan het creëren van een mindshift. Dan gaat het dus over organisaties en hun medewerkers helpen inzien waarom een digital business ecosysteem aanpak in specifieke omstandigheden waardevoller is dan een klassieke supply chain aanpak.” Wat een ecosysteem aanpak onderscheid van de supply chain aanpak is het besef dat je in een netwerk functioneert. Plugge ziet dat de aanleiding voor ecosystemisch samenwerken vaak voortkomt uit de constatering van organisaties dat een supply chain aanpak niet blijkt te werken: “Je kunt vanuit een ecosystemisch aanpak complexe problemen adresseren die met een klassieke aanpak veel minder goed zijn aan te pakken. Wanneer je kijkt met de bril met een ecosysteem-lens dan zie je dat bedrijven als een netwerk onderling afhankelijk zijn en dat partijen elkaar beïnvloeden. Als complexe uitdagingen moeten worden opgelost die organisatie-overstijgend zijn, is een ecosysteem benadering behulpzaam bij het ontwikkelen van een gemeenschappelijke oplossing. Dan komt een ecosystemische manier van werken van pas.”
Dat gaat overigens niet vanzelf. Het loslaten van de bestaande manieren van werken ten gunste van iets nieuws is spannend, zeker als er veel op het spel staat. Ook werken veel organisaties heel hiërarchisch. Plugge: ”De top-down benadering werkt vaak minder goed als de problematiek complexer is, zoals sterke onderlinge afhankelijkheden tussen organisaties of zelfs afdelingen. Dan zul je een andere manier van werken moeten vinden die beter aansluit bij de problematiek.” Plugge: “Je kunt er heel transactioneel naar kijken. Wanneer 5 partijen iets moeten oplossen en starten met allerlei bilaterale afspraken, dan mis je waar het echt om gaat. Namelijk het overstijgende belang, als je dat kunt benoemen met elkaar en je ervoor kunt openstellen dat je iets anders nodig hebt dan dat je altijd al deed, dan vormt dit de basis van een oplossingsrichting.”
Plugge benadrukt dat je je niet in je eentje kunt openstellen, je zal het als groep partijen moeten doen: “Als je de kernspelers hebt gevonden en je overstijgende belang hebt geformuleerd, ben je aardig op weg, maar dan begint het belangrijkste: het creëren van vertrouwen. Kun je besluiten elkaar te vertrouwen, is je gezamenlijk belang krachtig genoeg. Het maken van governance afspraken wordt daarin heel belangrijk, daarmee schep je randvoorwaarden om elkaar te durven vertrouwen. Daar moet je dus voldoende tijd en aandacht in steken.”
Ecosystemen zijn fragiel
Zelfs als je veel tijd en aandacht in de governance hebt gestoken is het geen garantie dat alles goed gaat. Plugge: “Je bent heel afhankelijk van de mensen die invulling moeten geven aan denken en handelen in ecosystemen. Je werkt op basis van wederkerigheid, vertrouwen en een overkoepelend doel. Maar het doorleven van die waarden van het ecosysteem is een terugkerende activiteit. De waarden moeten doorleefd worden door de medewerkers van betrokken organisaties, maar als ze weggaan zul je moeten borgen dat de waarden levend blijven voor de achterblijvers en de nieuwelingen. Anders ontstaat een situatie waarin het ecosysteem als los zand uit elkaar kan vallen. Daarmee zijn ecosystemen ook heel fragiel en afhankelijk van de mensen die ze vormen.”
Succesfactor
Ecosystemisch werken is volgens Plugge absoluut geen quick fix voor complexe problemen: “Het lukt niet om in een paar maanden een volledig functioneel ecosysteem in te richten en volwassen te maken. Onderzoek toont aan dat je deze capability pas over een lange periode kunt ontwikkelen. Daarnaast vraagt ecosystemisch samenwerken veel van je acceptatievermogen, jouw invloed op anderen in je ecosysteem is groot maar hun invloed op jou en jouw koers net zo goed. Dat moet je accepteren en doorleven en dat kost tijd.” Maar wat maakt dat nou de moeite waard? Daar is Plugge kort over: “Huidige complexe uitdagingen, zoals de energietransitie, cyber uitdagingen en vragen om een nieuw perspectief en handelingswijze. Ecosystemisch samenwerken biedt een manier van werken die recht doet aan belangen van sterk onderling afhankelijke partijen, en daarmee zijn de oplossingen veel duurzamer.” Daarmee is een ecosysteem geen universele pleister, aldus Plugge: “Als je een specifieke complexe situatie hebt die passend is voor een ecosysteem benadering, dan is deze situatie per definitie zeer situationeel, en daarnaast niet een op een te kopieren naar andere uitdagingen. De praktijk laat zien dat een ecosysteem aanpak bewezen heeft prachtige vruchten voort te brengen.”