Foto: Thijs Rooimans
Bij het Digital Ecosystems Institute geloven we dat de toekomst bestaat uit ecosystemisch samenwerken. Maar hoe zet je zo’n ecosysteem dan op? Hiervoor stelden we een digitaal ecosysteem canvas op, dat daarbij kan helpen.
Door Eveline Meijer en Bart van der Linden
Samenwerkingen binnen het bedrijfsleven en bij de overheid bestaan al sinds jaar en dag. Van oudsher werken consortia van partijen samen om bepaalde gemeenschappelijke doelstelling te bereiken. Dat deden ze met name om er zelf beter van te worden. Daarbij werd minder gekeken naar de samenhang van de groep organisaties en het belang van alle andere partijen aan tafel. Daarnaast was men zich vaak niet bewust van het feit dat het soms beter is voor de samenwerking om met minder genoegen te nemen.
Maar de vraag is of de ouderwetse manier van samenwerken wel in de huidige realiteit past. Steeds vaker werken groepen van organisaties samen, vaak ieder met een eigen expertise. Door niet langer met elkaar te concurreren, maar samen te werken naar eenzelfde doel wordt waarschijnlijk veel meer bereikt. Zo wordt er als het ware een ecosysteem gevormd, waarin verschillende bedrijven, instituties en individuen binnen een digitale omgeving zich op lange termijn-doelstellingen richten.
Dat hebben we leuk bedacht, maar de vraag is: hoe breng je dat dan in de praktijk? Dat is waar we ons tijdens ecosysteem-kickstartsessies, de DESF-werkgroepen, in programma’s en tijdens in-house trainingen over buigen. Naar aanleiding van flink wat ecosysteembijeenkomsten ontwikkelde DEI een canvas, wat een goede eerste stap kan zijn om vanuit gezamenlijkheid het ecosysteem vorm te geven. Dat zorgt namelijk voor een eerste hoog-over ontwerp van het digitaal ecosysteem.
Rollen in het digitaal ecosysteem
De allereerste stap is natuurlijk om het gemeenschappelijk doel op te stellen. Wat willen we nu eigenlijk bereiken? Vanuit daar kun je vervolgens bepalen wie daarbij nodig zijn én welke partijen er nu eigenlijk betrokken zijn. Het canvas helpt om hier structuur in aan te brengen, door de participanten in rollen onder te brengen: klanten, producenten, reducenten en regisseur.
De klant en de producent kennen we vaak al: de producent voegt bijvoorbeeld een dienst of product toe en de klant maakt daar gebruik van of van de output. De regisseur, of orchestrator, is degene die de samenhang van het ecosysteem orkestreert en dus ook de samenhangende dienstverlening van de verschillende partijen orkestreert. Zoals de naam al aangeeft: deze partij regisseert de andere partijen, om tot een zo goed mogelijk resultaat te komen.
Het digitaal ecosysteem canvas.
Tot slot is er dan de reducent, een term die we ontlenen uit de natuur. In de natuur zien we dat organische stoffen – zoals afgevallen bladeren – door micro-organismen worden afgebroken in herbruikbare stoffen. In digitale ecosystemen hebben we ook zo’n speler, die zich bezighoudt met het afbreken of opruimen van producten of diensten, om ze vervolgens te kunnen hergebruiken.
Belangen en activiteiten
Per rol kijken we vervolgens wat de doelstelling van die organisatie is en welke tegengestelde belangen er zijn. Aan de hand daarvan kunnen we bepalen welke activiteiten bij deze partij horen, waarmee we uiteindelijk de gemeenschappelijke doelstelling kunnen behalen. En zo ontstaat er een eerste structuur voor het digitaal ecosysteem.
Door op deze manier te werken, breng je vanaf het begin af aan precies in kaart wie er aan het ecosysteem bijdragen en wat hun belangen en waarden zijn. Dat is belangrijk, omdat het gemeenschappelijk doel mettertijd kan veranderen, waardoor partijen misschien minder goed aansluiten bij het ecosysteem. Door dat vooraf goed in kaart te brengen en hier actief mee bezig te blijven, is dat snel duidelijk en kan het ecosysteem aangepast worden om zo succesvol mogelijk te blijven.
Meer lezen over het digitaal ecosysteem canvas of hoe je een digitaal ecosysteem opzet? Bekijk dan eens de opdrachten die DEI uitgevoerd heeft en resultaten van de werkgroep DESF 1. Daar is onder meer een whitepaper te vinden dat hier dieper op ingaat.