Terugblik – Jaarevent: Coopetition

27 juni 2024 in De Werelt, Lunteren

Coopetition: samenwerken met de concurrentie

De Werelt in Lunteren werd op 27 juni 2024 omgetoverd in een walhalla voor eenieder die meer wil leren over digitale ecosystemen. Op die dag werd hier het Jaarevent van het DEI georganiseerd, met Coopetition als thema. Deze pakkende samentrekking van “coöperatie” en “competitie” kan het beste vertaald worden als “samenwerking”. Dat was dan ook de rode draad door de dag.

Hieronder vind je het fotoverslag van de dag en ook de terugblik op de dag. Wil je in contact komen met specifieke sprekers of heb je andere vragen of opmerkingen, dan kun je hier terecht.

Credits
Alle foto’s zijn gemaakt door Thijs Rooimans. Wil je een foto gebruiken, neem dan even contact met ons op.
Het Jaarevent werd mede mogelijk gemaakt door onze sponsors, dank daarvoor.
Deze dag kwam tot stand dankzij allerlei mensen die het gedachtegoed van digitale ecosystemen een warm hart toedragen. Bedankt voor al jullie tijd en energie.

Terugblik op het Jaarevent: Coopetition

Foto: Thijs Rooimans

De ochtend begon na een vriendelijk ontvangst goed met een oproep tot reflectie en bezinning. Doe het op een slakkentempo. Dat was de oproep van Marleen Bekker, de Slakkenfilosoof. Neem de tijd voor reflectie en slakkenslijm. Dit heeft naast geweldige geneeskrachtige eigenschappen ook het bijkomende effect dat samenwerking er beter door gaat verlopen. Het helpt om niet continu in de valkuil te stappen van te veel willen doen in te weinig tijd! Vertrouw op je innerlijke slak en vertraag. Voel de waarde die je inbrengt in de samenwerking en een ecosysteem. En weet: als er een slak uit zijn huis tevoorschijn komt, dan volgen er meer.

Bart van de Linden, Directeur van het Digital Ecosystems Institute, nam ons vervolgens verder mee in het thema “Coopetition”. Samenwerken vormt de basis voor het succesvol bereiken van doelen anno 2024. Het instituut heeft de afgelopen jaren met een zeer grote hoeveelheid opdrachtgevers, partners en initiatieven gewerkt aan verschillende initiatieven en heeft inmiddels een aanpak voor systeemverandering ontwikkeld. De kern blijft uiteraard een gezamenlijk doel en samenwerking om dit doel te bereiken. Data delen en samenwerken om bruikbare en waardevolle informatie te verwerken, vormt de essentie. Het Digital Ecosystems Institute deelt graag meer inzichten hierover.

Tijdens de keynote van Prof. Dr. Ir. Anke van Hal, Nyenrode Business Universiteit, werden praktijkvoorbeelden van waardevolle netwerken besproken aan de hand van het thema duurzaam bouwen. Ze illustreerde doeltreffend fusies van belangenperspectieven en nam ons mee door de ontwikkelingen van de afgelopen decennia. Hierbij werd een verschuiving zichtbaar van focus op bijdragen aan aandeelhouderswaarde naar stakeholderswaarde en uiteindelijk maatschappelijke waarde. In het kader van duurzaamheid en andere “wicked problems” met maatschappelijke waarde liet Anke ook zien dat wetenschappelijk gezien oplossingen niet altijd direct voorhanden zijn (denk hierbij aan de “Kalkoen-theorie” en “Struisvogeltactieken”).

Prof. dr. ir. Anke van Hal. Foto: Thijs Rooimans

Het vernieuwen van systemen gaat vaak gepaard met een merkbare hoeveelheid chaos voordat we vanuit het oude systeem naar een nieuw systeem kunnen overgaan. De grootste uitdaging voor succesvolle samenwerking is dat eigenbelang vaak groter en belangrijker lijkt dan gemeenschappelijk belang. Het is belangrijk te beseffen dat achteruitwijken om de toekomst te bepalen hoogst onzeker is. Daarom is het verstandig te focussen op “small wins”. Anke gaf als voorbeeld succesvolle cases op het gebied van biobased bouwen, waarbij actief wordt gewerkt vanuit een fusie van belangen. De vijf succesfactoren die zij met ons deelde, zijn:

1. (On)Gewoon doen!
2. Geduld om je te verdiepen in andere partijen.
3. Creativiteit mogelijk maken.
4. Werk samen en wees kritisch op hoe dat gebeurt.
5. Toon lef! Durf te dromen.

Binnen het thema nam Maarten Jonker ons mee in zijn keynote vanuit het perspectief van het UWV. Samenwerken in ecosystemen is een wenselijk streven, maar vanuit het overheidsstandpunt kan de verplichting tot aanbesteding van opdrachten soms enigszins onpraktisch zijn. Toch is het mogelijk! Begin met samenwerking en maak de einddoelstellingen duidelijk, zodat deze in de aanbesteding kunnen worden meegenomen. Werken binnen een ecosysteem is een groeimodel. Het vergt voortdurende tijd en energie, evenals investering in relaties.  

Bas van Abel van Fairphone. Foto Thijs Rooimans

En dan blijkt het ogenschijnlijk onmogelijke toch mogelijk! Dit werd bevestigd door de laatste keynote van de dag, verzorgd door oprichter Bas van Abel van Fairphone. Hij durfde te dromen van een mobiele telefoon die je zonder hoge kosten kunt repareren en upgraden. Een telefoon die niet bijdraagt aan de enorme hoeveelheid elektronisch afval en waarbij het winnen van grondstoffen en de productie op een manier gebeuren die eerlijke lonen voor arbeiders mogelijk maken. Een telefoon vrij van kinderarbeid (in de gehele keten) en waarbij recycling maximaal wordt benut om schaarse grondstoffen niet onnodig uit te putten.

Deze droom is uiteindelijk werkelijkheid geworden door samenwerkingsverbanden, waarin zelfs concurrenten in de industrie (nu zelfs wettelijk binnen de EU) samenwerken. Hierdoor wordt niet alleen Fairphone een beter product, maar ook de telefoons van de concurrentie worden duurzamer. Dit is mogelijk omdat de kernwaarde van Fairphone duurzaamheid is, zonder beperkingen door eigenbelang, hebzucht of ongevoeligheid.

Verdiepen in breakoutsessies

Het DEI Jaarevent bestond niet alleen uit een plenair programma met keynote-sprekers, maar ook uit breakoutsessies. Daarin werkten we verder uit hoe organisaties ecosystemisch samenwerken. Soms als wens, soms als realiteit.

Op weg naar gezamenlijkheid in het energie-ecosysteem

Als er nou een domein is waar de belangen uiteenlopen en samenwerking essentieel is om een gezamenlijk doel te halen, dan moet het wel de energietransitie zijn. De behoefte drukt de bestaande middelen naar de grenzen van wat we aan risico willen accepteren. De bewakers van beschikbaarheid en zekerheden drukken die risico’s terug naar schaarste. De experts zien mogelijkheden tot optimalisaties, als de betrokken organisaties maar willen samenwerken, in vertrouwen, met geven en nemen en met focus op standaardisatie. En de betrokken organisaties voelen de druk van hun missie en opdracht die ze hebben gekregen om zich te specialiseren en optimaliseren naar een specifieke taak.

Dit alles kwam bij elkaar in de breakoutsessie rondom het onderwerp energietransitie. Een brede vertegenwoordiging van markt- en overheidsorganisaties durfden ook de contouren van een oplossingsrichting te schetsen. Die ligt in het optimaliseren van de inzet van resources over de organisaties heen, standaarden voor datamodellen en standaarden voor informatiebehoeften. Er is hoop voor deze uitdaging, want we het is ons eerder gelukt. Deze groep zag in het ontstaan en evolueren van het Internet een mooi voorbeeld van hoe het kan. Wie durft het aan om hier een gezamenlijke ecoosystemische inspanning van te maken?

ITeX Monitor: Meten is veranderen?

In 2024 gaat het ITeX tevredenheidsonderzoek van start. Maar wat houdt dat nu eigenlijk in? Tijdens het jaarcongresgingen Meldy van Dijken van DEI en Kevin Hengstz van partner Motivaction hier tijdens een paneldiscussie over in gesprek. Meldy trapte af met een terugblik op de publicatie van de ITeX monitor van 2023. Vier partijen besloten Founding Partner te worden en daarmee de handen ineen te slaan om de mooie resultaten van het afgelopen jaar alsnog te kunnen publiceren. Digital Reality, Kyndryl, Netrom en Proact hebben hun prachtige resultaten opgetekend in de monitor 2023/2024. Deze kun je hier bekijken.

Foto: Thijs Rooimans

Kevin ging daarna in op het onderzoek wat deze maand van start is gegaan en de toekomstige onderwerpen. Motivaction is al jaren een onafhankelijke onderzoekspartij, waarmee DEI samen de nieuwe metingen gaat opzetten. De ambitie is om toe te werken naar een echte ecosysteem meting, waarbij de wederzijdse relaties worden gemeten. Wij zien daarin een grote meerwaarde voor alle betrokken partijen. Deze details worden nog uitgewerkt maar er wordt al volop gewerkt om samen met uitbesteders en service providers toe te werken naar metingen voor 2024.

Tenslotte was er onder leiding van Meldy een paneldiscussie met panelleden Bertus Doppenberg van Proact, Rob Bravenboer van Kyndryl, Martijn van de Bor van Waternet en Kevin Hengstz van Motivaction. De discussie ging over de waarde van een tevredenheidsonderzoek voor de markt en voor klanten en het belang van ecosysteem metingen. Het samenwerken met concurrenten – Coopetition – werd bij een aantal al intensief gedaan. Soms noodgedwongen door een klantvraag, steeds vaker ook intentioneel om de klant beter te kunnen bedienen. En daar zat ook de gemeenschappelijke deler. Samenwerking ontstaat door open en respectvolle relaties tussen individuen, niet tussen organisaties. Vanuit dat oogpunt kan een succesvol ecosysteem worden opgebouwd tussen partners, leveranciers en concurrenten. Coopetition it is!

Cybersecurity en NIS2 in Ecosystemen

Foto: Thijs Rooimans

Dat NIS2 eraan komt, dat is wel duidelijk. Maar bedrijven die denken dat je alleen maar je organisatie op orde moet hebben om compliant te zijn – die missen de boodschap. Je moet niet investeren in NIS2-vereisten omdat je je aan de wet moet houden, je moet investeren in NIS2 omdat je een noodzaak voelt om je organisatie veilig te houden.

NIS2 helpt daarbij, en is dus zowel wortel als stok. Zeker in de verknoopte wereld van vandaag, betekent dat je in je ecosystemen van verbonden organisaties zo sterk bent als de zwakste schakel. Dat was de boodschap van deze breakout en dat was wat PLTFRM en toezichthouder RDI goed helder hebben gemaakt.

Portbase: data delen en verrijken in een publiek-privaat industrie-ecosysteem

De break-out ‘Data delen en verrijken in een publiek-privaat industrie ecosysteem’ startte met de presentatie van Portbase. Portbase heeft als missie de slimste haven-communities te bouwen waarmee het potentieel van data wordt vergroot voor naadloze, duurzame en veilige goederenstromen. Portbase is de betrouwbare verbinder tussen de overheid en het bedrijfsleven en levert een Europese data-hub waarmee relevante data en nieuwe informatiediensten ontwikkeld worden.

In de discussie met de andere panelleden werd er ook gesproken over het belang van ‘design’ in het ontwikkelen van industrie ecosystemen en andere digitale initiatieven. Het merendeel van initiatieven falen als gevolg van het onvoldoende toepassen hiervan. Lees ook de laatste gastblog over dit onderwerp op onze site.

Foto: Thijs Rooimans

Tevens werd er gesproken over het ontwikkelen van vertrouwen tussen ecosysteem deelnemers. Het hebben van een gemeenschappelijk en lange termijn doel (onderdeel van design) en het inrichten van een betrouwbaar platform is hierin een must. Zo zijn er zogenaamde ‘data cleanrooms’ die een veilige digitale omgeving bieden die bedrijfs- en persoonsgegevens anonimiseert en aggregeert volgens privacy- en compliance-regels. Vooral voor overheden met koudwatervrees voor data delen zou dit een passende oplossing kunnen zijn.

Dan was de vraag wat je kan doen met deze betrouwbaar geaggregeerde data. De data als onderdeel van verbonden processen kan worden verrijkt, bijvoorbeeld in de vorm van AI. Maar wat betekent AI voor zowel de gevoeligheid, als een aantal praktische toepassingen voor overheden? Hier blijkt nog veel voordeel te behalen.

Al met al bracht deze breakout een volle agenda met ervaringen en voorstellen hoe je een industrie ecosysteem kan inrichten. Wil je meer weten over deze onderwerpen, of een concrete aanpak hoe je een (industrie) ecosysteem kan opzetten? Neem dan contact op met Marvin Kocx, Thoughtleader Corporate IT & Platforms van DEI.

Ecosystem Madness

Arno Gerrits, strategisch leveranciersmanager van UWV, en Bart van der Linde, oprichter van het DEI, gingen met de zaal in gesprek over geleerde lessen van het opstellen van verschillende ecosystemen, waaronder die bij UWV.

Eén van de belangrijke lessen is dat het vooralsnog gaat om doorzetters. Visionair – en misschien soms zelf koppige personen – die zien dat de oude manier van werken de organisatie niet verder gaat helpen. Dat organisaties met elkaar verbinden in een waardenetwerk de toekomst heeft. Maar dat dit lastig is, aangezien cultuur en gedragsverandering nodig is om ecosystemisch te kunnen gaan samenwerken. En dat organisaties ook intern silo’s moeten afbreken om op een dergelijke manier samen te werken.

De zaal sloeg hierop aan. Zo kwam er een opmerking over dat beide bewegingen nodig zijn. Organisatieverandering bij de verschillende ecosysteempartners én een andere manier van regievoeren om het ecosysteem succesvol te laten zijn. Het is dus belangrijk om de doorzetters te identificeren, te faciliteren en te koesteren. Door de discussie vertelde de heren maar een gedeelte van het verhaal. Op naar een volgende breakout voor de rest van het verhaal….

Paneldiscussie

Paneldiscussie: de businesscase van digitale ecosystemen. Foto: Thijs Rooimans

Onze eigen John de Voogd nam de laatste rondetafel in de plenaire zaal voor zijn rekening. Na de dag keynotes en de breakoutsessies was deze ronde tafel bedoeld om met een aantal praktijkexperts in gesprek te gaan. Daarvoor nodigde DEI experts van meer SAP, de overheid, FrieslandCampina en iShare uit. Het onderwerk van gesprek: Samenwerken is leuk, maar hoe zorg je er nu voor dat de business case voor alle partijen werkt?

Fleur van Campina zegt hierover: “Onze eerste uitdaging was probleemloos draaien. Door minder verstoringen te realiseren, kwam de ontwikkeling in de waarde stap voor stap. Met leveranciers is daardoor meerwaarde gecreëerd en dat is de basis voor verdere ontwikkeling. Om intern de ontwikkeling mogelijk te maken, moesten we wel van opdrachtgever verschuiven naar service-afnemer. En dat we deze servcies in partnerschap ontwikkelen en beheren.”

Vanuit overheidperspectief zal waarde gedefinieerd moeten worden en het is de uitdaging voor alle overheden om hier in ecosystemische context mee om te kunnen gaan. Daarbij is kennis onontbeerlijk. Hoe ontwikkelen ecosysteem zich en kun je hier het beste uithalen, inclusief het besef dat je daar als overheid een belangrijke rol in speelt?

Als laatste nog enkele tips van deze ronde tafel:

1. Je bereikt de stip op de horizon alleen maar door open en heldere te communicatie.
2. Begin met een gezamenlijk doel, werk samen met de andere partijen en voeg gezamenlijk waarde toe.

Deze terugblik op het Jaarevent: Coopetition werd geschreven door diverse werknemers van het DEI.